Home - Billy Bones

Lekker aan het lezen blijven in de zomer!

- Geschreven door Yannick van Dijk en Sander van Genderen

Ja ja, ze komt er weer aan. Die almachtig heerlijke zomervakantie. De tijd waarin je luierend op een plastic campingbedje aan de Costa del Sol ligt of waarbij je aan het genieten bent van die geweldige camping in Frankrijk. Wij leraren houden van vakantie, want (zoals iedereen die geen leraar is, beweert) anders waren we nooit leraar geworden. Maar we hebben als leraar op didactisch vlak altijd één grote zorg in de vakantie: de zomerdip. Na de vakantie blijken de tafels, de verklankingen van letters en iedere mogelijke spellingscategorie te zijn weggezakt. Daarom is het belangrijk dat kinderen blijven lezen, ook in de vakantie. Maar hoe doe je dat? Wij geven vijf creatieve tips om jouw (nieuwe) klas aan het lezen te houden.

1.Leer kinderen buiten te lezen

De allergrootste tip is om kinderen voor de vakantie te leren dat buiten lezen een hele andere dynamiek geeft dan binnen lezen. Leer ze hoe ze om kunnen gaan met prikkels zoals de zon, stemmen, geluiden en onverwachte wendingen. Dit leren kinderen alleen door veel te doen. Daarom is het ook belangrijk om op mooie dagen met de kinderen op het plein of in het nabijgelegen park te gaan lezen. Bespreek dit met ze, wat ze ervaren en hoe ze dit ook in de klas kunnen inzetten. Want vergis je niet, buiten lezen is een hele andere tak van sport dan binnen op bed voor het slapen gaan!

2.Leen boeken uit de eigen boekenkast uit

Wat natuurlijk enorm zonde is, is dat er honderden boeken in zo'n vakantie ongebruikt blijven. Iedereen gaat met vakantie en wij leraren houden de boeken achter slot en grendel. Waarom laat je de kinderen uit je klas niet twee of drie boeken uit jullie eigen boekenkast meenemen naar huis. Ja, er kan een kreukel in een bladzijde komen, of een spetter water, maar zolang je daar goede afspraken over maakt met ouders, moet dat geen probleem zijn. Zo motiveer je kinderen te lezen in de vakantie, je betrekt ouders bij het leesproces en de boeken staan in de vakantie niet te verstoffen. En die twee kreukels en dat ene kapotte boek, daar gaat de school echt niet failliet door!

3.Doe een foto-challenge

Lezen in de hangmat, ondersteboven aan een klimrek, op een luchtbed in een zwembad: er zijn zóveel creatieve plekken om te gaan lezen. Daag je leerlingen uit om de meest creatieve foto te maken, waarin ze aan het lezen zijn. Dat kunnen hele leuke kiekjes opleveren. Je zou ook een challenge kunnen doen, waarbij het kind dat de meest unieke foto maakt een boek wint. Natuurlijk mag je eigen te gekke foto ook zeker niet ontbreken.

4.Doe een boekenleeschallenge

Daag je nieuwe klas uit door met elkaar een doel te stellen voor het aantal gelezen bladzijden in de vakantie. Iedereen doet een inzet met het doel dat ze deze vakantie voor zichzelf stellen. Bedenk ook met je klas wat de prijs is van het behalen van de challenge. Het voordeel hiervan is dat kinderen zichzelf leren uitdagen en dat ze aan het begin van het schooljaar, wanneer het doel is bereikt natuurlijk, gelijk een leuke activiteit hebben. Wellicht zou je iets kunnen doen met de groepsbinding of iets dergelijks. Let er wel op dat je de kinderen echt uitdaagt en betrek ouders bij je plan, zodat zij er op kunnen toezien of het aantal gelezen bladzijden wel echt is gehaald.

5.Leer het los te laten

Natuurlijk enorm flauw om te eindigen met een 'laat-los-en-wees-gelukkig'-tip, maar ook dat is erg belangrijk. Natuurlijk ga je als leerkracht proberen om de kinderen te laten lezen in de vakantie en probeer je het belang ervan aan te stippen, maar hierna is het ook aan de kinderen en ouders zelf om er iets mee te doen. Kinderen leren ook enorm veel van even rust. Dus verwacht absoluut geen verslagen en ga kinderen absoluut niet dwingen om te lezen. Motiveer ze, stimuleer het en geef geen straf wanneer ze niets hebben gedaan. Want in de vakantie hebben de kinderen het vaak druk zat.

Dit zijn onze vijf tips en we hopen dat jullie hier wat aan hebben gehad! Een hele fijne vakantie toegewenst!

Samenvatting;

1.Door het buiten lezen te oefenen, kunnen kinderen beter met prikkels omgaan tijdens de leesmomentjes in de vakantie;
2.De boeken uit de boekenkast van school staan stof te happen tijdens de zomermaanden. Leen deze boeken eens uit;
3.Bedenk een challenge, zoals een foto-challenge of een boekenleeschallenge. Hierdoor leren kinderen zichzelf uitdagen;
4.Geniet van de vakantie: tijdens de vakantie is het vooral aan de kinderen en ouders zelf om iets met lezen te doen.

Over de schrijvers van dit artikel:
Yannick en Sander zijn allebei bovenbouwleerkrachten in het basisonderwijs. Beide zijn ze actief betrokken bij het leesonderwijs op hun basisschool en zijn helemaal gek op kinderboeken. In 2020 richtten zij De Leesdetectives op, een bedrijf dat zich richt op het bevorderen van de leesmotivatie van kinderen. Samen maken ze video's over boeken, tippen ze boeken op hun website en bezoeken ze basisscholen met hun workshops leesmotivatie voor kinderen en schoolteams! Check hier hun website.

Leestips om leerlingen te laten doorlezen in de vakantie

Geschreven door juf Nienke Schoonmade (@nienke_swapt)

Je herkent het vast als je in het onderwijs werkt: na bijna iedere vakantie zijn je leerlingen iets vergeten. Ontzettend logisch natuurlijk, want in de vakanties hebben ze genoeg andere dingen te doen. Als je echter nog niet zo lang aan het lezen bent, dan is het belangrijk om dit ook in de vakantie te oefenen. Door (de ouders/verzorgers van) je leerlingen leestips mee te geven voor de vakantie, zorg je ervoor dat de kans groter is dat ze echt gaan lezen. In dit artikel deel ik graag mijn favoriete tips met je!

Lezen in het wild

Er is een grote kans dat jouw leerlingen leuke dingen gaan doen in de vakantie. Voor de ene leerling zal dit een vakantie naar een ander land zijn, maar er zullen ook genoeg leerlingen zijn die in Nederland blijven en zich vermaken met kleine uitjes en/of in de tuin. Geef ouders/verzorgers de tip dat ze het lezen 'in het wild' stimuleren bij hun kinderen. Ze kunnen bijvoorbeeld aan de slag met een lekker recept waarbij jouw leerlingen zelf de tekst lezen. Ook kunnen ze stimuleren dat hun kinderen onderweg plaatsnamen op borden lezen of bepaalde teksten lezen in de supermarkt.

Tip: zorg voor enkele eenvoudige recepten die je meegeeft op papier aan je leerlingen. Vertel ze dat ze een foto kunnen sturen van hun gemaakte recept, zodat je deze kunt bekijken na de vakantie. Dit zorgt geheid voor meer motivatie om het recept (en dus het lezen) te proberen!

Leesbingo

Heb jij wel eens gelezen in een tent? Of ondersteboven op een rekstok? Lezen op een gekke plek is altijd een succes! Maak (of zoek er eentje op internet) een eenvoudig bingoblad met verschillende plekken waar je leerlingen kunnen lezen. Uiteraard is het ontzettend leuk als de ouders/verzorgers ook foto's maken van de leesactiviteiten, zodat je deze na de vakantie met je leerlingen kunt bekijken (of de leerkracht van de groep waar ze na de vakantie zitten). Zo heb je ook direct een mooie manier om over de vakantie te praten, want je leerlingen hebben een beeld bij een activiteit die ze hebben gedaan.

Tip: voor leerlingen die een zwakkere spraak-/taalontwikkeling hebben is het sowieso gemakkelijker om iets te vertellen aan de hand van foto's. Vraag ouders/verzorgers altijd na de vakantie om foto's naar je te mailen, zodat de leerlingen gemakkelijker kunnen vertellen in de klas.

Woord van de vakantie

Voor een wedstrijd zijn de meeste leerlingen wel te enthousiasmeren. Vertel je leerlingen dat ze in de vakantie op zoek moeten gaan naar het mooiste, langste of gekste woord dat ze kunnen vinden. Ze maken vervolgens een foto van het woord en nemen deze na de zomervakantie mee. De leerling met het mooiste, langste of gekste woord wint een prijs (bijvoorbeeld een leesboek of een tijdschrift). De leerlingen zullen hierdoor veel woorden lezen, omdat ze zoekende zijn naar het specifieke woord om te winnen.

Tip: je hoeft echt geen dure prijs te regelen. Kijk eens bij een kringloopwinkel in de buurt of ze daar een mooi boek hebben dat je als prijs kunt weggeven.

De bibliotheek

Benoem richting de ouders/verzorgers van je leerlingen dat de bibliotheek veel mooie boeken heeft én dat er in de vakanties vaak leuke activiteiten zijn. Misschien heeft de bibliotheek bij jou in de buurt wel een website of flyer met de activiteiten die ze aanbieden. Zorg dat deze bij de ouders/verzorgers van je leerlingen komen, zodat ze weten waar ze naartoe kunnen!

En vergeet niet: het is ontzettend mooi als je leerlingen blijven lezen, maar ze hebben ook vakantie. Verwacht niet dat ze een enorme vooruitgang hebben gemaakt tijdens de zomervakantie. Ze leren ook ontzettend veel door het oefenen van praktische vaardigheden die ze op school mogelijk minder aangeboden krijgen. De vakantie is een mooie periode om aan deze vaardigheden te werken!

Samenvatting

1.Zorg dat je opdrachten hebt waar je leerlingen enthousiast van worden;

2.Geef je leerlingen eenvoudige recepten mee die ze in de vakantie kunnen maken;

3.Maak of print een leuke leesbingo voor je leerlingen;

4.Breng ouders/verzorgers op de hoogte van activiteiten in de bibliotheek.

Over de schrijver van dit artikel:

Nienke werkt als leerkracht en orthopedagoge in het speciaal basisonderwijs. In haar middenbouwgroep leest ze veel voor en test ze met haar leerlingen vaak nieuwe boeken. Op haar Instagram (@nienke_swapt) en TikTok (@nienke_swapt) vertelt ze over haar werk als leerkracht en geeft ze veel boekentips.

Nederlands lezen voor anderstalige kinderen: zo doe je dat (deel II)

-Geschreven door Angelique van den Berg

Het einde is in zicht voor mijn groepen-vijf. Op Curaçao begint de zomervakantie eerder dan in Nederland en duurt hier ook nog iets langer. Des te groter zijn de uitdagingen voor mijn groepen: hoe komen ze de zomer door en blijven ze ook nog een beetje oefenen met de taal? Om een leesachterstand te voorkomen is het belangrijk dat kinderen eigenlijk iedere dag blijven lezen, helemaal voor kinderen van wie Nederlands niet de moedertaal is. Als ze dat niet doen kunnen ze meerdere niveaus terugvallen en dat zou heel jammer zijn. Ik probeer natuurlijk het lezen en spreken te bevorderen, maar het welbevinden van het kind blijft voor mij voorop staan. Dat betekent dat ouders hierover geen strijd aan moeten gaan met hun kind. Dan gaan ze lezen als negatief ervaren terwijl ze juist de succeservaringen moeten voelen.

Bewustwording

Niet ieder kind zal uit zichzelf een boek pakken en niet elke ouder is zich bewust van het belang van het lezen in de zomer. Er is dus werk aan de winkel. Op Curaçao is alles niet zo gedigitaliseerd zoals in Nederland, apps of digitale informatiebrieven/nieuwsbrieven kennen ze niet. Ik moest dus iets bedenken om direct veel ouders te kunnen bereiken en organiseerde een informatieavond over hun bijdrage aan de taalbevordering in de klas. Zo kon ik ze veel uitleg geven over wat ik in de klas doe en ze hadden mogelijkheid om vragen te stellen. Zo kon ik ze gelijk bewustmaken van de herhaling die belangrijk is in de zomervakantie. Twee vliegen in een klap!

Eerst bespraken we dat het logisch is dat niet ieder kind graag leest, kinderen zijn nu eenmaal verschillend. Het ene kind houdt meer van bewegen/sporten en het andere kind meer van gamen. Met die wetenschap probeerde ik de ouders te betrekken met hun visie over hoe hun kind gemotiveerd blijft. Zij kennen immers hun kind het beste en het is ook gebleken dat de ouders meer motivatie krijgen op het moment dat ze weten dat ze ook een aandeel in het geheel hebben. Als de ouder gemotiveerd is dan heb je al de helft gewonnen. Ik vertelde de ouders dat vooral de herhaling (minimaal vijftien minuten per dag) belangrijk is en dat het fijn is om dit op een vast tijdstip van de dag te doen. Structuur is voor iedereen prettig en zo wordt het een echt familiemomentje met aandacht voor elkaar, wat weer vele extra voordelen oplevert.

Ideeën

Sommige ouders vinden het lastig om met ideeën te komen, maar gelukkig had ik me goed voorbereid. Ik stelde aan die ouders voor dat ik een rugtasje zou maken met wat boeken erin die ik samen met het kind had uitgezocht. Op deze manier betrek je het kind ook bij de situatie en dat vinden ze fijn. Of ik kan de ouders een gepersonaliseerde lijst meegeven met boekentips wanneer ze dat prettig vinden. Ook van voorlezen leren kinderen veel, maar hierin loop ik snel vast op het feit dat niet alle ouders de Nederlandse taal zelf beheersen. Hen gaf ik het advies om boeken op het internet te zoeken die door schrijvers worden voorgelezen, zodat de kinderen toch kunnen luisteren.

Spelvormen

De Nederlandstalige ouders kunnen hun kinderen laten ervaren dat lezen niet altijd saai is of lang duurt. Je kan diverse spelvormen bedenken. Probeer samen met je kind een woordslang te maken. Je maakt dan een woord en het kind maakt een nieuw woord met de laatste letter van jouw woord. Dit is hilarisch, want de gekste woorden komen tevoorschijn. Lachen is gezond, want wanneer je lacht verhoogt je lichaam het gelukshormoon. Deze hormonen zorgen voor een gevoel van tevredenheid en geluk. Daarbij werkt lachen ontspannen, het geeft je energie en zorgt ervoor dat je positiever tegen problemen aankijkt.

Tips voor lezen in het dagelijks leven

Mocht je een tripje ergens naar toe gaan maken dan kan je deze ook samen voorbereiden. Je kan een routebeschrijving gaan maken in de vorm van een schatkaart en dan alle straten en handelingen benoemen en opschrijven.
Op de dag dat je een heerlijke barbecue wilt gaan houden, kan je samen met je kind recepten gaan opzoeken en zo een eigen recept maken. Hierbij benoem je alle handelingen en boodschappen die je opschrijft.
Maak een dobbelsteen van papier en schrijf samen op wat je moet doen bij het aantal ogen dat je gooit. Als je bijvoorbeeld één gooit, dan lees je vijf zinnen. Als je twee gooit, dan lees je de alinea enzovoort.

Samenvatting:

Hoe Nederlands lezen te promoten bij anderstalige kinderen:

Bewustwording van het belang van herhalen is stap één, informeer ouders op tijd.
Betrek zowel de ouders als het kind in deze activiteiten en help ze op weg.
Blijf het welbevinden van het kind vooropstellen. Ga geen strijd aan, maar laat zien dat het heel leuk kan zijn en dat je veel plezier hebt samen.
Het geheim zit hem in het moment van echte aandacht en de lol die ontstaat.

Angelique van den Berg is lees- en taalbevorderaar op Curaçao. Angelique heeft meerdere leesbevorderingsprojecten opgezet zoals 'Boekgesprekjes met...'.

Boekbespreking spannend? Kies een boek dat echt bij jou past!

Geschreven door Saar Breimer

Toen ik op de basisschool zat, koos ik voor mijn boekbespreking het boek Het geheim van Mories Besjoer, geschreven door Anke de Vries. Los van het feit dat er in die tijd een beperkt aantal titels was voor kinderen om te lezen – ik kom uit de tijd van Anke de Vries, Jan Terlouw, Thea Beckman en Evert Hartman - vond ik het echt een prachtig boek. Niet alleen omdat het heel spannend was (er werden meerdere geheimzinnige zaken opgelost), het ging ook over iemand uit Frankrijk. Het verhaal speelde zich daar voor een gedeelte af. Met een moeder die Frans gaf op een middelbare school en onze kampeervakanties in Frankrijk, vond ik dat extra leuk. Het boek sprak me aan omdat ik er dingen in herkende die bij mij pasten. Daarom geef ik kinderen graag de tip om een boek te kiezen dat echt bij ze past.

Haakjes

Voor de klas gaan staan en aan al die starende kinderen vertellen over een boek en er een stukje uit voorlezen is best wel spannend voor leerlingen. Het hielp mij destijds tegen de zenuwen dat ik een boek had uitgezocht dat ik niet alleen mooi vond vanwege het spannende verhaal, maar ook omdat er elementen in zaten die ik begreep, die ik herkende. Het boek ging ergens ook een beetje over mij en dat voelde vertrouwd.

Een boek kan dankzij verschillende redenen passen bij de leerling. Misschien heeft de leerling, net als de hoofdpersoon, het gevoel dat zijn moeder wil dat hij anders is dan hij is (Mot en de metaalvissers). Of omdat de vader van de hoofdpersoon is overleden (Briefjes voor Pelle) of omdat de leerling zijn/haar opa net bij hen is komen wonen (Koning van de flat).

Er zijn heel veel verschillende elementen in een verhaal waarin het kind zichzelf kan herkennen. Dat hoeft niet per se het thema van het boek te zijn. Het kan ook de beste vriend van de hoofdpersoon zijn die net zo grappig is als die van de leerling. Of het speelt zich af in de ruimte en het kind weet toevallig alles over raketten en planeten. Het gaat erom dat er haakjes in het verhaal zitten waar de leerling zijn jas aan kan ophangen. Die haakjes zorgen ervoor dat de leerling het gevoel krijgt dat het voor hem is geschreven en dat maakt het weer veel makkelijker om het verhaal aan alle toekijkende klasgenoten te vertellen.

Aanstekelijk

Mijn dochter Lucie deed haar boekbespreking over het eerste deel van De Magische Apotheek. Niet alleen heet de hoofdpersoon ook Lucie, er wordt in deze serie lekker veel gehusseld en uitgeprobeerd met kruiden en vloeistoffen. Iets wat mijn dochter zelf ook heerlijk vindt om te doen. Ze nam wat flesjes eigen kruidenmix mee naar school, vertelde, las voor en het ging goed. Maar ze was vooral trots omdat een paar klasgenoten zeiden dat ze de boeken nu ook wilden lezen. Als je een boek kiest dat bij je past, ga je er vanzelf enthousiast over vertellen. En dat werkt zeker weten aanstekelijk!

Samenvattend:

Een boek dat echt bij de leerling past, zorgt voor minder zenuwen bij de leerling;
Het maakt niet uit in welk onderdeel van het verhaal de leerling zichzelf herkent, dat hoeft niet het 'hoofdthema' te zijn, de omgeving of een detail kan ook.
Met enthousiasme steekt de leerling klasgenootjes ook aan!

Over de schrijver van dit artikel:

Saar Breimer werkt bij Leesvink. De missie van Leesvink is om alle basisscholen in Nederland te voorzien van een mooie schoolbibliotheek zodat alle kinderen kennis kunnen maken met mooie kwalitatieve boeken om hen veel leesplezier te geven.

Een kind dat met plezier een boek uitzoekt in de schoolbibliotheek maakt Saars dag goed!

Boekentips van kinderen voor boekbesprekingen

Geschreven door Mirjam Mulder

Welke boeken kun je als leerkracht aan kinderen aanraden, als ze (nog) niet van lezen houden? In dit artikel zetten we een paar tips op een rijtje. Dit keer: inspiratie voor een boekbespreking.

Welke boeken zijn leuk om te lezen voor een boekbespreking op school? Daarvoor kunnen kinderen denk ik het beste zelf tips geven. Hieronder deel ik ter inspiratie een aantal van die boekentips, van makkelijk naar iets moeilijker.

Parmis (9 jaar) over Pizazz:

'Ik vind het boek verrassend en origineel, vooral de onverwachte superkracht van Pizazz. Het hoogtepunt was dat ik erg nieuwsgierig was naar de onbekende en gênante superkracht van Pizazz, en ik kijk er erg naar uit om boek twee te lezen.

En al is Pizazz zo verrassend en grappig, ze is niet mijn favoriete personage in het boek. Mijn favoriet is namelijk Jasmijn, want ze is moedig en houdt zich bezig met goede dingen, namelijk het milieu!Ik geef dit boek vijf sterren, dus een dikke aanrader!'

Sweder (9 jaar) over Roljoch:

'Roljoch gaat over Mats die leert autorijden met behulp van YouTube-filmpjes die zijn vader maakte. Zijn vader zit nu in de gevangenis en Mats wil naar hem toe. Hij pikt een dure auto van zijn rijke oom Windolf en doet rolschaatsen aan om bij de pedalen te kunnen. Op weg naar de gevangenis neemt hij de liftende zwerfster Shirley mee. Samen beleven ze allerlei spannende avonturen.

Het hele boek is leuk en spannend om te lezen, het heeft eigenlijk geen mindere stukken. Mijn favoriete persoon is Shirley, omdat ze een gekke kletskous is die doet waar ze zin in heeft. Ik raad dit boek aan iedereen aan, want het is goed geschreven en wie houdt er nou niet van een spannend avontuur, waarin dingen gebeuren die je stiekem ook wel zou willen doen?'

Bram (11 jaar) over Reisdagboek van Travis Montgomery:

'Travis Montgomery is twaalf jaar oud en hij wil ruimtereiziger worden. Hij gaat drie weken op vakantie naar Mars met zijn familie. Ik vond het Reisdagboek van Travis Montgomery best wel leuk, vooral het deel waarin de twee zusjes kwijt waren vlak voordat ze naar Mars gingen. Het spannendste was dat ze naar de grootste krater op Mars gingen.

De schrijfster gebruikte ook een beetje haar fantasie, zoals wanneer ze schrijft over een vliegend skateboard. Ik raad dit boek aan aan kinderen die van leuke, spannende en avontuurlijke verhalen houden. En boeken die over de ruimte gaan.'

Evi Thijs (10) over Ronja de roversdochter:

'Het boek gaat over Ronja, de dochter van de leider van een roversbende. In haar geboortenacht splitst het kasteel waar ze woont in tweeën door een blikseminslag. Op een dag komt er een andere roversgroep met zijn eigen roverhoofdman in de andere helft van het kasteel wonen. Ronja raakt bevriend met zijn zoon, Birk. Hun vaders zijn vijanden, daarom mogen Ronja en Birk geen vrienden zijn. Toch lopen ze samen weg.

Ik zou dit boek aanraden, want het is spannend en ik houd van spannende boeken. Ronja beleeft allemaal avonturen in het bos en ze ontmoet wezens die niet echt bestaan.'

Boekgegevens:

SophyHenn, Pizazz. Het valt niet mee om een superheld te zijn…, vertaling: Marte Jongbloed, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 208 pagina's (€ 10,00)

Maarten Kuipers, Roljoch. De jongen die leerde autorijden met YouTube, illustraties: Emanuel Wiemans, Uitgeverij Condor, 240 pagina's (€ 15,99)

Victoria Farkas, Reisdagboek van Travis Montgomery, illustraties: Irene Cécile, Uitgeverij Volt, 186 pagina's (€ 14,99)

Astrid Lindgren, Ronja de roversdochter, vertaling: Rita Törnqvist-Verschuur, illustraties: IlonWikland, Uitgeverij Ploegsma, 207 pagina's (€ 8,95)

Samenvatting:

Een boek voor tijdens de boekbespreking kiezen kan soms best lastig zijn. Zoals je ziet, kunnen de leerlingen toch enthousiast vertellen over het boek omdat het boek spannend of interessant voor hen is;
Vier boekentips voor tijdens een boekbespreking zijn: Pizazz. Het valt niet mee om een superheld te zijn…, Roljoch.De jongen die leerde autorijden met YouTube,Reisdagboek van Travis Montgomery en Ronja de roversdochter.

Mirjam Mulder is hoofdredacteur van de Boekenkrant, een papieren uitgave die via boekhandels en bibliotheken wordt verspreid. De Boekenkrant bespreekt elke maand de nieuwste boeken in recensies, achtergrondartikelen of interviews met auteurs. Daarnaast is de jeugdbijlage de BKJunior helemaal gericht op kinderen. Kijk voor meer informatie op www.boekenkrant.com.

Ontdek je leesritueel!

Geschreven door Mijke van Leersum

Patronen

Patronen beïnvloeden ons gedrag. Zo werkt het ook met lezen in de klas. Als we elke keer dat we gaan lezen naar een bepaalde plek gaan of een bepaalde handeling verrichten, beginnen we die plek of handeling vanzelf te associëren met lezen. Vervolgens zul je sneller geneigd zijn om een boek te pakken, alleen maar doordat je dezelfde plek inneemt of dezelfde handeling doet.

Maar hoe creëer je de ideale leesplek voor leerlingen? Als je op Pinterest zoekt op 'cosy reading nooks' krijg je een wereld aan tipi's, hangmatten, kastelen van kussens en andere leesparadijsjes. Maar die luxe heeft niet iedereen, hoe graag we dat ook zouden willen. Daarom wil ik vandaag twee alternatieven bespreken die te maken hebben met de leesplek, maar waarvoor je niet meteen de klas hoeft te verbouwen. Het sleutelwoord is in dit geval: herhaling.

Leesritueel

Iedereen houdt van duidelijkheid en van overgangen. Schoenen uit betekent dat de werkdag voorbij is, pyjama aan betekent dat het tijd is om te slapen. Zoiets zou je in de klas ook kunnen proberen, door een leesritueel te bedenken. Het belangrijkste daarbij is dat je de leestijd duidelijk inluidt en afsluit. Inluiden kan door de gordijnen dicht te doen, of leerlingen uit te nodigen hun schoenen uit te trekken en lekker op de grond of op kussens te gaan zitten, of naar een aparte leesplek te gaan (mits die er is).

Als het geen optie is om ergens anders heen te gaan, zijn er ook manieren om de sfeer in de klas te veranderen door bijvoorbeeld muziek op te zetten. Op YouTube en Spotify zijn allerlei afspeellijsten te vinden met fijne, rustige achtergrondmuziek. Zodra de muziek aangaat begint de leestijd. Zo kun je de leestijd ook weer afsluiten, door de muziek af te zetten, de gordijnen weer open te doen of de leerlingen weer op hun plek te laten zitten.

De kracht van rituelen ligt vooral in de herhaling. Iets kleins als een kaarsje aansteken, muziek aanzetten of een kopje thee inschenken kan een enorm effect hebben op hoe we ons voelen, zodra we het koppelen aan een activiteit die we leuk vinden. Geef een overgangsritueel daarom wat tijd. En voor je het weet, wordt elke plek een leesparadijs.

Lezen op locatie

Nu het weer steeds mooier wordt, is het altijd een optie om buiten te lezen. Laat kinderen zelf kiezen of ze in groepjes of alleen willen zitten en vraag ze eventueel om kleedjes mee te nemen om lekker mee onder een boom te kruipen. In ruil voor die vrijheid is het wel de bedoeling dat ze echt gaan lezen. Deze vrijheid zorgt echter wel weer voor meer eigenaarschap over het leerproces (of in dit geval leesproces), wat weer leidt tot het beter vastleggen van kennis door de hersenen en tot meer motivatie. Ook zegt 82 procent van de leerlingen buitenles leuk te vinden of leuk te lijken.

Het kan ook heel leuk zijn om eens een leesuitstapje met de klas te organiseren. Dit kun je op verschillende manieren invullen. Ga bijvoorbeeld op zoek naar een plek die iets te maken heeft met het boek dat je met de klas leest. Zijn jullie een avonturenverhaal aan het lezen? Ga dan eens met de klas naar het park of een bos voor het volgende hoofdstuk. Is het een modern verhaal dat zich afspeelt in de stad? Ga samen naar een plein, voetbalveldje of speelplaats en lees daar samen. En als het verhaal zich in de Middeleeuwen afspeelt, is er misschien wel een kerk of ander historisch gebouw in de buurt, waar jullie een keer in de binnenplaats of tuin mogen komen lezen.

En? Waar ga jij je volgende boek lezen? Veel leesplezier!

Samenvatting

Bedenk een leesritueel voor het lezen in de klas. Dit zorgt voor rust en duidelijkheid;
Experimenteer met de leesplek, dit werkt prikkelend. Dit kan in de klas, maar ook buiten de klas;
Buiten lezen zorgt voor meer vrijheid en die vrijheid zorgt weer voor motivatie;
Door rituelen te gebruiken, worden leerlingen nieuwsgierig en gemotiveerd.

Ben jij nou met de klas op een bijzondere plek gaan lezen? Laat het ons weten! Stuur een berichtje of een foto naar info@billybones.nl.

Over de schrijver van het artikel:

Mijke Hadewey van Leersum werkt als zelfstandig literair vertaler en tekstschrijver en vertaalt vanuit het Engels en Zweeds. Ze heeft al een aantal boeken vertaald, waarvan een aantal kinderboeken bij BILLY BONES.

Lezen over wat je bezighoudt

- Geschreven door Marthe van Voorst van Beest

Sommige onderwerpen zijn best eng en spoken veel door het hoofd van kinderen. Vooral als het dichtbij komt. Denk bijvoorbeeld aan klimaatverandering met als gevolg de overstromingen in Limburg. Zeven op de tien kinderen en jongeren maken zich zorgen over het klimaat. Het is een onderwerp dat een rol speelt in hun leven. Ze komen het tegen in het nieuws en in het Jeugdjournaal. Misschien willen kinderen wel iets met de dingen die hen bezighouden. Wil je je leerlingen aan het lezen krijgen? Kies dan voor een onderwerp dat hun aandacht kan vasthouden!

Waarom een kinderboek over een heftig onderwerp?

Complexe onderwerpen (zoals bijvoorbeeld klimaatverandering, diversiteit of pesten) zijn moeilijk te begrijpen, zelfs voor volwassenen. Toch komen kinderen er mee in aanraking. Nieuwsberichten over wat er allemaal gaande is in de wereld doen veel met een kind. Het is belangrijk dat ze leren hoe ze met deze berichten om moeten gaan en dat er hoop is voor de toekomst. Kinderboeken kunnen helpen bij het aanleren van effectieve verwerkingsstrategieën, ook als het gaat om het opgroeien met heftig nieuws of andere ingewikkelde onderwerpen. Ze kunnen een goed voorbeeld geven, informatie bieden en als gespreksstarter dienen. Als je leesbevordering aanpakt vanuit de interesse van je leerlingen, kan je ze laten zien wat boeken met je kunnen doen.

Vinden ze dat leuk?

Interesse in het onderwerp maakt dat kinderen beter gemotiveerd zijn om te lezen. Ze komen iedere dag in aanraking met nieuws wat hen interesseert, dus de kans is groot dat kinderen in jouw klas daar vragen over hebben. Wat betekent klimaatverandering voor mij en mijn toekomst? Waarom pesten mensen? Wie kan de problemen oplossen? Kinderboeken kunnen antwoord geven op die vragen, op een leuke manier die bij de leeftijd past. Veel kinderboeken over klimaatverandering geven bijvoorbeeld ook specifieke tips!

In de boeken uit de serie Knagers voor Klimaat, van Geronimo Stilton, worden oplossingen bedacht voor verschillende problemen die met klimaatverandering te maken hebben. Zo wordt in 'Help, mijn batterij is leeg!' nagedacht over duurzaam omgaan met energie, en in 'Doe de kraan dicht, Geronimo!' worden oplossingen bedacht om waterverbruik te minderen. Of lees De Sterrensteen: het Feest van de Wolfmaan, waarin diversiteit en omgaan met pestgedrag worden behandeld.

Ook buiten de taal- en leeslessen kun je werken aan leesbevordering en tegelijkertijd een maatschappelijk thema aansnijden! Benieuwd welke boeken je met je klas kan lezen om twee vliegen in één klap te slaan? Bezoek de website van Kinderboekkompas of volg @kinderboekkompas op Instagram of Facebook. Veel leesplezier!

Samenvatting

Complexe onderwerpen zijn moeilijk te begrijpen, maar kinderboeken kunnen je helpen het uit te leggen aan kinderen.

Kinderen lezen graag als ze geïnteresseerd zijn in het onderwerp. Zorg er dus voor dat je boeken aandraagt die aansluiten op de interesses van je leerlingen.

Kinderboekkompas verzamelt dit soort boeken, neem dus vooral een kijkje op de website!

Marthe van Voorst van Beest is een pedagoog met een passie voor kinderboeken en de belangrijke rol die zij kunnen spelen in de ontwikkeling van kinderen. Ze is eigenaar van de website Kinderboekkompas, waar zij de pedagogische kwaliteit van kinderboeken beoordeelt.

Nederlands lezen voor anderstalige kinderen: zo doe je dat

- Geschreven door Angelique van den Berg

Mijn groepen 5

Als leesbevorderaar en taalbevorderaar Nederlands op Curaçao probeer ik de dingen zo goed mogelijk te gaan aanpakken in "mijn" groepen 5, ik oefen met twee groepen 5. Ik kom twee keer per week op de school, een half uur per keer. Dat is ook genoeg. Ik denk zelfs wel maximaal. De kinderen moeten zich er gigantisch voor inzetten, ook al ziet het er misschien makkelijk uit. Constant denken in een andere taal dan je moedertaal is vermoeiender dan men denkt. Eigenlijk zouden we hier al veel eerder mee moeten starten.

Kleurplaat

Ik probeer natuurlijk het lezen en spreken te bevorderen, maar het welbevinden van het kind blijft voor mij voorop staan. Dat betekent dat ik niet alleen maar kijk naar het lezen of praten. Ik blijf juist ook naar het kind kijken; hoe voelt het kind zich? Zie ik veel kenmerken van een moe of overprikkeld kind? Een overprikkeld brein neemt geen nieuwe dingen meer op. Je kan dan niet meer oefenen met lezen. Wat ik dan doe op het moment dat een kind overprikkeld is, is dat ik ze laat kleuren. Hierbij maak ik gebruik van een kleurplaat waar ook woorden op staan. Onbewust zien ze tijdens het kleuren de woorden en nemen die in zich op en later gaan ze die herkennen. Ook leggen ze verbanden sneller tussen het woord en de handeling of het voorwerp.

Herhalen

Nu de Paasdagen voor de deur stonden waren de kinderen al helemaal hyperactief. Geconcentreerd lezen is dan een opgave, dus daar wilde ik nog niet op gaan inzetten. De resultaten die kwamen door de tekening (praatplaat) waren te waardevol om al over te stappen op fase 2 (alleen woordjes lezen). Voorlopig blijven we nog met de praatplaat aan de gang gaan. De ene keer in de week bespreken we de woordjes en lezen we ze en de andere keer in de week gaan we het herhalen. Dat doen we steeds op een andere manier.

Paashazen

De afgelopen tijd gebruikte ik gekleurde paashazen als onderwerp. Dat is natuurlijk geweldig, want ook op Curaçao leeft het Paasfeest. Ik nam knutselplaten mee van eieren. Deze kleuren de leerlingen in en zo herhalen ze de woorden van de vorige keer. Tijdens dit hele proces benoem ik de handelingen en zeggen de leerlingen het na. Later laat ik de kinderen het oplezen wanneer ze een handeling uitvoeren. Spelenderwijs leren ze de woorden best snel herkennen, lezen en benoemen.

Beweging = Verbindingen

Wat heel mooi is om te zien, is dat als je even ergens de tijd extra voor hebt, de resultaten fantastisch zijn. Ik vind dit een gigantische stap vooruit voor mijn leerlingen. Het zelfvertrouwen zie je groeien. Doordat het vanuit een spelende manier gedaan wordt, kunnen hersenen op de juiste manier verbindingen aanleggen. Beweging in zijn algemeenheid zorgt voor deze optimalisering. Mijn ervaring is dat de sneltrein in Nederland de kinderen in de klas juist rustig wilt, terwijl de stoptrein op Curaçao daar makkelijker mee om te gaat. Prachtig!

Samenvatting:

Hoe Nederlands tezen te promoten bij anderstalige kinderen:

Blijf het welbevinden van een leerling centraal stellen, want een overprikkeld brein neemt geen nieuwe informatie in zich op.
Oefen taal door spelenderwijs te werken; bijvoorbeeld met een kleurplaat met woorden erop; dan gaan ze deze sneller herkennen en verbanden leggen.
Bedenk een knutselwerkje, oefen het knutselen met de kinderen en benoem iedere stap in het Nederlands, waarna zij dit moeten herhalen.
Het geheim zit hem in de persoonlijke aandacht die je schenkt aan een leerling.

Angelique van den Berg is lees- en taalbevorderaar op Curaçao. Angelique heeft meerdere leesbevorderingsprojecten opgezet zoals 'Boekgesprekjes met...'.

Wereldboekendag: een feest voor iedereen!

- Geschreven door Nicky de Vries

Wereldboekendag wordt sinds 1995 gevierd in meer dan 100 landen. Deze dag staat in het teken van de promotie van boeken en lezen. Op zaterdag 23 april is het Wereldboekendag en daarom een prachtige aanleiding om zelf met boekpromotie aan de slag te gaan. Ik geef je als medeleerkracht graag een aantal tips voor werkvormen om boeken én lezen op een leuke en creatieve manier onder de aandacht te brengen.

Boekensushi

Met de boekensushi maken leerlingen in korte tijd kennis met een aantal boeken. Stel de klas op in de kring en geef iedereen een boek. De leerlingen mogen daar twee minuten in lezen en daarna geven ze het boek door aan degene die links van hen zit. Dit doe je drie keer. Vervolgens bespreek je in de kring hoe de leerlingen de fragmenten vonden. Welk boek van de drie vonden ze het leukste?

Raden maar!

Bij deze werkvorm gaan de leerlingen raden bij welk boek een personage hoort. Dit kan op verschillende manieren. De leerlingen kunnen op een werkblad een lijntje trekken om titel en personage te verbinden met elkaar. Ze kunnen ook het juiste boek opschrijven achter een plaatje van een personage. Een klassikale manier om deze werkvorm uit te voeren, is door een afbeelding van een personage groot af te drukken en voor de klas te houden. Wie weet hoe dit personage heet en uit welk boek het personage komt? Je kunt variëren met hoofdpersonen, bijfiguren en dieren.

Dobbelspel

Laat alle leerlingen hun lievelingsboek meenemen naar school. Zet de leerlingen in een kring en pak een grote dobbelsteen. De leerlingen mogen om de beurt met de dobbelsteen gooien en elk cijfer geeft aan wat ze over hun lievelingsboek mogen vertellen. Bij het cijfer twee mogen ze bijvoorbeeld iets over de afloop van het verhaal vertellen en bij het cijfer vijf iets over hun favoriete personage. Neem vooral ook zelf een boek mee en doe mee! Vraag aan het einde van het spel of leerlingen een leuk boek voorbij hebben zien komen. De beste reclame voor boeken zijn vaak de enthousiaste verhalen van leeftijdsgenoten!

Tip: schrijf op een vel of het bord wat ze bij een cijfer mogen vertellen. Zo blijft het voor iedereen overzichtelijk.

Tekenen en lezen

Voorlezen kan een fijn moment van ontspanning zijn. Veel leerlingen vinden het fijn om tijdens het luisteren iets met hun handen te doen. Tekenen en lezen gaan vaak heel goed samen. Lees bijvoorbeeld een fragment voor en laat de leerlingen dit natekenen, of een personage. Je kunt ook langer aan de leerlingen voorlezen en ze tijdens het luisteren laten meetekenen. Hoe ontwikkelt het verhaal zich op papier? Laat na afloop de leerlingen die dit willen hun tekeningen aan de klas laten zien en er wat over vertellen.

Schrijf een brief

Lees een spannend of ontroerend fragment uit een boek voor en laat de leerlingen een brief schrijven aan een van de personages. Dit kan bijvoorbeeld een brief zijn met advies, een oplossing of troostende woorden. Per fragment zijn er verschillende mogelijkheden, dus ook hier kun je eindeloos mee variëren.

Sta deze periode dus eens op een andere manier stil bij boeken en lezen, maak er een feest van voor iedereen! Ben je op zoek naar leuke boekentips? Op boekenbingo.nl staan voor onder-, midden- en bovenbouw twintig recente titels die erg de moeite waard zijn en heel uiteenlopend zijn qua thema en vorm. Voor elke lezer is er wat wils! Veel leesplezier!

Samenvatting

Boeken op een leuke en creatieve manier onder de aandacht brengen kan met vele werkvormen.
Onder andere schrijven, praten en tekenen over een boek zijn leuke werkvormen om met boeken in aanraking te komen.
Varieer met werkvormen om het voor iedereen leuk te houden.

Nicky werkt voor de bibliotheek Hoeksche Waard als leesconsulent om leesplezier te vergroten! Ook tikt ze graag stukjes, bijvoorbeeld voor Billy Bones!

Het voorleesontbijt

- Geschreven door Willemijn Bekebrede

De Nationale Voorleesdagen vinden elk jaar plaats van eind januari tot begin februari. Meestal worden deze voorleesdagen op scholen gestart met een ontbijt. Bij ons op school hebben we elk jaar een andere variant van het Voorleesontbijt. Hier wat tips voor jouw volgende voorleesontbijt. Want waarom zou je wachten tot volgend jaar?!

1. Afwisseling houdt de aandacht vast
Dit jaar had de commissie rondom het Voorleesontbijt bedacht dat alle leerkrachten voor gingen lezen in andere klassen. In elke klas lag een voorleesboek klaar, en om 8:45 werd het startsein gegeven. Alle leerkrachten wisselden op hetzelfde moment. De leerkrachten van de kleuters gingen naar groep 7 en 8 en de leerkrachten van de groepen 7 en 8 gingen naar de kleuters. Ook in de middenbouw had iedere klas een andere leerkracht voor zich. Verandering zorgt niet altijd voor een positief effect, maar in dit geval waren de kinderen vooral nieuwsgierig en enthousiast. Niet alleen naar de leerkracht, maar ook naar het verhaal dat de leerkracht kwam voorlezen. Ik las onder andere Rambamboelie voor, een van mijn favoriete prentenboeken.

2. Werk met de zintuigen
Bij een ontbijt hoort natuurlijk wat te eten. Wat dacht je van een ontbijtkoek in de vorm van een hondenkoekje bij Rambamboelie? Zo maak je het boek tastbaar én lekker! Ook zou je de kinderen een voorwerp dat te maken heeft met het boek mee kunnen laten nemen. Op die manier worden meerdere zintuigen aan het werk gezet dan alleen luisteren en kijken. En daardoor onthouden de kinderen het boek én het voorlezen nog beter!

Tip: Je zou zelfs met geuren aan de slag kunnen gaan, mocht dat passen bij het verhaal. Denk aan bijvoorbeeld de geur van een roos of de geur van versgebakken appeltaart.

3. Voorlezen aan oudere kinderen
De Nationale Voorleesdagen zijn vooral gefocust op prentenboeken en dus ook op het jonge kind. Maar voorlezen is niet iets wat moet stoppen zodra een kind een bepaalde leeftijd heeft bereikt. Niet alleen prentenboeken zijn goed voorleesmateriaal, er zijn ook zoveel andere boeken die geschikt zijn om voor te lezen. Zeker de hele basisschooltijd is het fijn en voordelig om voor te lezen aan kinderen.

Tip: Om de kinderen ook beter thuis te laten lezen, kun je dit combineren met samen lezen. De kinderen lezen dan thuis een bladzijde en vervolgens lees jij de volgende bladzijde voor. Ik streef ernaar om elke dag in de klas voor te lezen.

Samenvatting:
Verschillende manieren waarop je het Voorleesontbijt kunt inkleden:
- Zet voor iedere klas een andere leerkracht;
- Spreek meerdere zintuigen aan voor een nóg betere beleving van het voorlezen!
- In de midden- en bovenbouw kun je ook andere boeken dan prentenboeken gebruiken om uit voor te lezen.

Over de schrijver van dit artikel:
Willemijn Bekebrede is leerkracht van groep 4 op een tweetalige school in Amsterdam. In haar vrije tijd leest ze het liefste heel veel boeken in veel verschillende genres. Op haar Instagram @jufwillemijnopallstars deelt ze elke dag boekeninspiratie voor leerkrachten, ouders en andere boekliefhebbers!

Hoe promoot je boeken in de klas?

- Geschreven door Yannick van Dijk en Sander van Genderen

Hoe promoot jij boeken in je groep? Sommige boeken zullen makkelijk door leerlingen worden opgepakt en andere hebben daarbij wat hulp nodig. Van jou als docent, dus! Het ene boek heeft jou als promoter meer nodig dan de ander. Series als De Waanzinnige Boomhut en Dagboek van een Muts worden toch wel in de schoolbibliotheek gepakt. De natuurlijke gift van aantrekkingskracht geldt minder voor bijvoorbeeld De Veger van uitgeverij Billy Bones, maar omdat het zo'n geweldig boek is, heeft het soms slechts een zetje in de goede richting nodig. Hoe je dat aanpakt, kan op verschillende manieren!

1. Jouw enthousiasme is heilig
Laten we vooropstellen: jij bent als leerkracht dé uitgelezen persoon om het boek aan de man te brengen. Jij bent hét voorbeeld dat kinderen moet inspireren om te gaan lezen. Sommige ouders steunen je hierin gelukkig door dik en dun, maar bij andere ouders sta je er toch echt alleen voor. Eén van de eerste (en ogenschijnlijk makkelijkste) manieren om kinderen te enthousiasmeren voor een boek, is door deze zelf tijdens de leestijd opzichtig te lezen. Of het nu Het meisje dat op een olifant ontsnapte, Een mummie heeft mijn huiswerk opgegeten of Pien Vermeer… altijd zijn er wel een paar kinderen na de leestijd die het boek willen lenen. ''Als u het boek uit heeft, mag ik het dan lezen?'' is dan vaak de vraag. Hoewel de inhoud van het boek onbekend is, is enkel de kaft en het feit dat de meester of juf het boek leest voldoende.

2. Voorlezen om kinderen te enthousiasmeren
Naast het zelf lezen is voorlezen natuurlijk een prachtige mogelijkheid om kinderen enthousiast te maken over een boek. Daarbij moet de kunst van voorlezen niet worden onderschat. Een boek zelf eerst lezen of, beter nog, de avond van tevoren voor te bereiden, zorgt voor een extra laagje kwaliteit bij het voorleesmoment. Die ene zin of die ene uitspraak komt net beter uit de verf, omdat je weet dat die er aan zit te komen. Daarnaast kun je meer contact maken met je publiek: de hongerige leerlingen!

3. Werk uit handen nemen
Een andere manier is het gebruik van boekpromotiefilmpjes. Je hoeft niet per se zelf een filmpje te maken: beter goed gejat, dan slecht bedacht. Onder andere op onze website zijn de nodige filmpjes te vinden, maar er zijn bijvoorbeeld ook boektrailers. Door al deze filmpjes maak je een boek visueel, de informatie is toegankelijker dan het lezen van de achterflap en de leesmotivatie schiet omhoog. De kinderen weten namelijk een beetje waar het boek over gaat en willen heel graag tot het eind lezen om te ontdekken hoe het verhaal afloopt. Een filmpje is gemakkelijk in te zetten tijdens het fruit eten of de start van de dag. En als de kinderen enthousiast zijn over een boek, dan moet die wel worden toegevoegd aan de schoolbibliotheek!

Tip: Je kan ook boekpromotie inzetten in je groep. Laat de leerlingen aan de slag gaan met een eigen boekpromotie. Laat ze, eventueel in groepjes, binnen één minuut vertellen waar een verhaal over gaat. Het doel is om de andere kinderen over te halen om het boek te gaan lezen.

Promoot een boek in jouw klas op verschillende manieren
1. Jouw enthousiasme is heilig. Wanneer je als leerkracht ook leest tijdens de leestijd, gaan kinderen ook sneller meer lezen.
2. Lees voor om de kinderen in jouw klas te enthousiasmeren.
3. Neem jezelf wat werk uit handen door o.a. boekpromotiefilmpjes in te zetten in de klas.

Vergroot de betrokkenheid van je leerlingen tijdens het samenlezen

- geschreven door Nienke Schoonmade

Als je nog leert lezen, kan het soms best frustrerend zijn dat het proces nog niet zo snel gaat als je zelf zou willen. Daarom lezen wij in de klas dagelijks klassikaal hetzelfde boekje. In kleinere groepjes zijn we met titels van Billy Bones aan de slag gegaan. We hebben hier bijvoorbeeld de LEGO City AVI-boeken voor gebruikt: dunne boeken op AVI-niveau die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. Maar hoe zorg je er nou voor dat de leerlingen betrokken blijven tijdens het samenlezen?

1.Geef beurten

We lezen teksten altijd voor-koor-door. Voor-koor-door betekent dat ik als leerkracht de tekst eerst zelf lees, daarna lezen we het met zijn allen tegelijk en vervolgens lezen de leerlingen om de beurt een zin. Wanneer je de leerlingen op de rij af de beurt geeft, weten ze wanneer ze aan de beurt komen en is de kans groot dat ze minder goed opletten nadat ze zijn geweest. Ze hoeven immers niet meer écht op te letten waar we zijn gebleven. Je kunt dit oplossen door de leerlingen willekeurig de beurt te geven. Wanneer een leerling niet weet waar we zijn, geef ik aan dat ik dit jammer vind en geef ik iemand anders de beurt. Vervolgens gaan ze (in de meeste gevallen) snel met hun vinger zoeken waar we waren gebleven. Wanneer ze nogmaals de beurt krijgen, weten ze negen van de tien keer wél waar we zijn: een succeservaring. Uiteraard krijgen ze hier een compliment voor.

Tip: Vind je het lastig om erop te letten dat je beurten willekeurig genoeg zijn? Maak dan gebruik van beurtenstokjes: ijslollystokjes met de namen van de leerlingen. Je trekt een stokje uit een beker en die leerling krijgt de beurt om te lezen.

2. Maak bewust fouten

De opdracht die mijn leerlingen het allerleukste vinden, is foutjes lezen. Ik lees de tekst voor, maar ik maak bewust fouten. Wanneer ze een fout horen, mogen ze op tafel slaan. Ze lezen het vervolgens correct voor. Zelfs de leerlingen die veel moeite hebben met lezen vinden deze opdracht erg leuk en worden nogal fanatiek. Wat een mooie bijkomstigheid is, is dat ze meestal een stuk meer lezen dan dat eigenlijk de bedoeling was. Ze lezen vrijwel altijd de gehele zin opnieuw in plaats van alleen het woord dat ik fout heb gelezen: een win-winsituatie dus!

3. Kies een bijpassende opdracht

Een opdracht die past bij het boek dat we samen gelezen hebben, is ook altijd leuk! Ga bijvoorbeeld op zoek naar een kleurplaat die aansluit bij het boek, zodat de leerlingen deze kunnen kleuren na het lezen (even vijf minuten ontspannen). Ik heb hier bijvoorbeeld een kleurboek met LEGO-kleurplaten voor gebruikt. Wil je extra uitpakken? Dan kun je ook je knutselopdracht (op een ander moment van de dag) aan laten sluiten bij je leesboek.

4.Sluit aan bij de beleveniswereld van de kinderen

Bij het zelfstandig lezen geldt natuurlijk hetzelfde als bij het voorlezen: zorg dat je leerlingen een boek lezen dat aansluit bij hun beleveniswereld. Wanneer de leerlingen het boek erg leuk vinden, is het vaak mogelijk om een boek een AVI-niveau hoger te lezen dan dat ze op dat moment beheersen. Aangezien ze dan erg gemotiveerd zijn om het te kunnen lezen, lukt het ze vaak ook beter!

Samenvatting

- Zorg dat de leerlingen niet weten wanneer ze de beurt krijgen om te lezen.

- Zorg voor succeservaringen: als het eerst niet goed gaat, geef de leerling dan nogmaals de beurt op een later moment.

- Lees bewust zelf fouten voor en laat de leerlingen deze verbeteren.

- Kies een verwerkingsopdracht die past bij het boek

- Sluit aan bij de belevingswereld van de leerlingen.

- Suggestie van Nienke voor een voorleesboek in de klas:

-LEGO® City - Ik help graag

Lezen doet bewegen

- geschreven door Marthe van Voorst van Beest

De eerste maand van het nieuwe jaar zit er alweer op en buiten zie je dat mensen nog steeds volop bezig zijn met hun goede voornemens: naar buiten gaan, meer sporten en gezonder eten. Als je aan een actieve levensstijl denkt, denk je misschien niet direct aan lezen; aan onderuitgezakt met een boek op de bank hangen. Toch kan lezen júíst aanmoedigen om gezonder te leven.

Wat is een gezonde leefstijl?

Normen over wat precies gezond leven is, veranderen regelmatig. Voor kinderen wordt vaak gezegd dat ze ten minste een uur per dag matig tot intensief moeten bewegen en ten minste twee keer per week spier- en botversterkende oefeningen moeten doen. Hoe meer beweging, hoe beter. Ook op het gebied van voeding zijn er ook richtlijnen. Denk aan de Schijf van Vijf en de 'Eetwissels' van het Voedingscentrum (zoals 'geef een appel mee in plaats van koek' en 'drink thee in plaats van limonade'). Dat is erg belangrijk, want kinderen die al op jonge leeftijd een gezonde leefstijl aanleren, zijn hun leven lang gezonder.

Wat kan ik daarmee?

Dat het belangrijk is om gezond te leven, daar zijn de meeste mensen het wel over eens. Maar kinderen aanmoedigen om te bewegen en gezond te eten kan soms een uitdaging zijn. Hoe kun je hier nou op een leuke manier mee aan de slag als leerkracht of ouder? Één van de antwoorden hierop is: kinderboeken!

Kinderboeken kun je inzetten om kinderen te enthousiasmeren voor gezond leven. Ja, echt! Er zijn veel kinderboeken te vinden die gaan over een specifieke sport, denk bijvoorbeeld aan De voetballende ballerina van Henriët Koornberg-Spronk. En er zijn verhalen over bewegen en buiten spelen, zoals één van de verhalen in De kikkerbilletjes van de koning van Janneke Schotveld, waar een heks melancholisch terugdenkt aan de tijd dat kinderen in bomen klommen en hinkelden, in plaats van spelletjes te doen op hun telefoons of tablets. Kinderen kunnen door deze boeken gemotiveerd worden te gaan sporten of buiten te gaan spelen, want lees nou eens hoe leuk het is!

Er zijn ook kinderboeken over gezond eten en drinken. In het boek Smaakspoken van Daan Faber leert Puck echt goed te proeven. Als je dat boek leest, maken je smaakpapillen een wereldreis van pittige pepers tot de zoute zee. Maak kinderen met Smaakspoken nieuwsgierig naar soms onbekende smaken als bitter of umami! Een ander voorbeeld is de vrolijke graphic novel Vos & Konijn van Beth Ferry, leren de vrienden Vos en Konijn hun eigen groente en fruit te verbouwen en genieten ze daar enorm van.

Wil je je kinderen juist wat meer aan het lezen krijgen? Het kan zelfs vice versa werken: kinderen die al veel van sport houden, kun je motiveren om te gaan lezen met boeken over hun hobby.

Welke boeken werken dan?

Als je een kinderboek over gezond leven uitzoekt, kijk dan of jij zelf óók zin krijgt om gezonde keuzes te maken. Een boek dat cola en chips verheerlijkt, doet heel wat anders met je dan een boek dat laat zien hoe leuk het is om lekker buiten actief te zijn, en hoe heerlijk verse groentes kunnen zijn!

Samenvatting

-Kinderboeken waarin gezond eten en veel bewegen op een leuke manier worden beschreven, kunnen kinderen motiveren om zelf ook gezonder te gaan leven.

-Kinderboekkompas verzamelt dit soort boeken, neem dus vooral een kijkje op de website bij het domein 'Gezonde leefstijl'!

Goede voornemens: lees voor!

Het is januari en dat is traditiegetrouw de tijd voor goede voornemens. De meeste mensen hebben ze wel: meer bewegen, gezonder eten en eindelijk die ene hobby weer eens oppakken. Maar heb je er wel eens aan gedacht om van voorlezen een goed voornemen te maken?

Van 26 januari t/m 5 februari vieren we namelijk de Nationale Voorleesdagen! Elk jaar wordt voorlezen dankzij deze campagne een week lang in het zonnetje gezet en dat is niet meer dan terecht. Zelf werk ik als leesconsulent bij de Bibliotheek en maken wij voor scholen ook allerlei programma's voor de Nationale Voorleesdagen. Behalve dat voorlezen ontzettend leuk is, is het ook een goede manier om te werken aan taalvaardigheid en leesbevordering. Kinderen komen op een laagdrempelige en positieve manier in contact met boeken en voorlezen schept een band tussen voorlezer en luisteraar. Om de Nationale Voorleesdagen goed van start te laten gaan, volgen hier een aantal leuke manieren om voor te lezen.

1.Lees voor op een bijzondere plek

Voorlezen in de klas kan natuurlijk in de kring. Alle kinderen kunnen het dan goed zien en een kring is zo gemaakt. Maar er is nog veel meer mogelijk! Je kunt bijvoorbeeld een hoekje in het lokaal maken, speciaal voor het voorlezen. Richt deze hoek gezellig in, maak het knus. Lees je een spannend boek voor? In het donker maak je er met een zaklamp iets extra spannends van. Tip: Maar eerst ving ik een monster van Tjibbe Veldkamp, met illustraties van Kees de Boer is een ontzettend leuk boek om in zo'n setting voor te lezen. Dit leuke boek is het prentenboek van het jaar 2022!

2..Voorleesrituelen

Rituelen zorgen ervoor dat leerlingen vertrouwd raken met het voorlezen. Lees bijvoorbeeld op een vast moment op de dag voor of zing vooraf een liedje om aan te kondigen dat het tijd is om te lezen. Door van voorlezen een vast ritueel te maken, is het niet meer weg te denken uit het dagritme en voorlezen maakt leuker: zowel je dag als jezelf!

3. Voorlezen met voorwerpen

Neem een aantal voorwerpen mee die een rol spelen in het boek dat je wilt gaan voorlezen. Voordat je het boek gaat lezen met de klas, laat je de voorwerpen zien. Vraag de leerlingen welke rol deze voorwerpen in het verhaal zullen spelen, en hoe het verhaal zal gaan verlopen. Daarna kun je het boek lezen en achteraf bespreken of hun voorspellingen uit zijn gekomen.

4.Knutsel erop los

Om een verhaal te verwerken kunnen de leerlingen na het lezen van een boek een knutselopdracht maken. Bij elk boek is wel iets leuks te bedenken. Het eiland van Olifant van Leo Timmers gaat bijvoorbeeld over Olifant die vast komt te zitten op een heel klein eiland. De leerlingen kunnen dan zelf bootjes maken, je kunt zelfs testen of deze bootjes ook echt blijven drijven! Op Pinterest zijn veel leuke knutsel-ideeën te vinden en op deze manier combineer je lezen met creativiteit. Win-win dus!

5. Je hoeft niet alleen maar stil te zitten

Voorlezen staat voor leerlingen vaak in het teken van luisteren en dus ook stilzitten. Maar dit hoeft natuurlijk niet! Vos gaat een stukje rijden door Susanne Strasser is een heel grappig boek, waarin ook allerlei grappige geluiden voorbijkomen. Lees dit boek de eerste keer voor en vraag de leerlingen goed op te letten welke geluiden ze horen. Lees het boek dan nog keer en vraag de leerlingen de geluiden na te doen. Na afloop kunnen de leerlingen ook een parcours afleggen, net zoals Vos doet in het boek. Op die manier laat je gelijk zien dat voorlezen echt niet alleen maar draait om stilzitten, bewegen is net zo belangrijk!

Hopelijk helpen deze manieren je om nog meer te gaan voorlezen in de klas. Wat mij betreft is dat het beste voornemen dat je kunt hebben in 2022. Veel leesplezier!

Puntsgewijze samenvatting:

-Nicky geeft in haar artikel vijf praktische tips over voorlezen in de klas:

1. Lees voor op een bijzondere plek;

2. Voorleesrituelen: rituelen zorgen ervoor dat leerlingen vertrouwd raken met het voorlezen.;

3. Voorlezen met voorwerpen;

4. Knutsel erop los;

4. Je hoeft niet alleen maar stil te zitten.

Nicky werkt voor de bibliotheek Hoeksche Waard als leesconsulent om leesplezier te vergroten! Ook tikt ze graag stukjes, bijvoorbeeld voor deze nieuwsbrief.

Leesbevordering op Curaçao

Scholen op Curaçao

In het Nederlandse onderwijs wordt alles uit de kast gehaald om bij een kind alles eruit te halen wat erin zit, dat je soms vergeet dat het in andere landen heel anders eraan toe kan gaan en je dus verkeerde aannames kan hebben. Zo begon mijn avontuur ook….. Ik deed de aanname dat alle kinderen Nederlands konden, tenslotte kregen ze onderwijs in het Nederlands. Op deze school is Papiaments de onderwijs taal en Nederlands een vak. Dit is en mooie uitdaging voor de kinderen en mij!

Leesbevordering op Curaçao

Prettig virtueel kennis te maken! Ik ben Angelique, ik houd me al lange tijd bezig met leesbevordering op allerlei manieren, passend bij de situatie, de omgeving en het kind. Ik ben daarom veel actief gaan lezen en praten met de kinderen tijdens mijn nieuwe project op een basisschool op Curaçao. We zouden "boekgesprekjes met" doen met leuke prentenboeken en met een goed en duidelijk thema. Mijn enthousiasme was iets te hoog gegrepen, ik ging er vanuit dat het onderwijs op Curaçao hetzelfde zou zijn als in Nederland. Dat was een verkeerde aanname. Op Curaçao is het niet vanzelfsprekend dat de onderwijs taal Nederlands is. Dus al snel ging ik schakelen naar een direct verzonnen plan B. Dit was voor mij ook een eye opener dat leesbevordering niet zomaar iets is, iets wat wij vaak als vanzelfsprekend nemen. Of sommige ouders zelfs over mopperen dat hun kind zoveel moet lezen of dat ze moeten voorlezen. Ik wil daarom de leerkrachten vragen om de ouders uit te blijven leggen waarom lezen zo belangrijk is.

Plan B

Plan B, plan B, even werd ik overvallen, maar al snel schakelde mijn brein en merkte niemand dat ik dit niet voorbereid had. Daarom ging ik een praatplaat maken, zonder echte tekst, maar wel met kleuren. Kleuren zijn er genoeg op het eiland dus alle kinderen zouden dat snel begrijpen. Ik kleurde samen met de kinderen (ieder op een eigen vel) de kleuren van de regenboog, dat was een goed startpunt. Wel gingen we de woordjes van de kleuren eronder schrijven, dit was makkelijker te lezen dan een volle zin en het stimuleerde ook de schrijf vaardigheid. Twee vliegen in een klap. De tip is dan ook om eerst een stapje terug te zetten, om vervolgens twee stappen vooruit te kunnen. Het ene kind ontwikkelt sneller dan de ander, maar probeer naar het individuele kind te blijven kijken.

De sfeer in het klaslokaal

Wat vooral op dit moment mooi was, was de beweging in de klas. Het was natuurlijk nieuw voor de leerlingen in de klas om op deze manier bijvoorbeeld met een boek bezig te zijn of met een taal. Ik zag dat het vaak best lastig was, want de kinderen moesten zich hierin toch best wel kwetsbaar openstellen. Ik heb uitgelegd dat er geen fouten gemaakt kunnen worden in mijn klas, dat ze geen cijfer kregen en dat het vooral leuk zal zijn, en soms ook wat moeilijker. Dat vind ik belangrijk want hierdoor zal ik de boog ontspannen bij veel kinderen. Een gestresst lichaam neemt geen lesstof op. Mijn advies is om kinderen het gevoel te geven dat ze geen prestatie hoeven te leveren, maar een goed welbevinden hierin voorop te zetten.

Motivatie

Aan het enthousiasme van de kinderen lag het niet, ondanks dat het moeilijk was, ze waren gemotiveerd. We begonnen met het lezen, kijken en benoemen van de woordjes van de kleuren. Nadat de kinderen een beetje "los" waren gekomen en uit hun comfort zone moesten stappen, zag je echt grote stappen en voordat we het wisten waren we alle kleuren in de klas aan het benoemen en hoorde je met het oplezen van de woorden ook gelijk welke klanken lastig waren om te maken. Deze oefenden we dan met z'n allen en zo ontstaande ook hilarische momenten met veel lachen. Lachen is de beste therapie in de ontwikkeling naar een goed welbevinden denk ik. Misschien is het voor de klas ook leuk om gekke poses te bedenken bij alle kleuren van de regenboog. De kinderen kunnen deze dan uitvoeren en daarom ontstaat er een ontspannen, vrolijke sfeer in de klas.

Wordt vervolgd, tot de volgende keer vanuit Curaçao, Angelique

Puntsgewijze samenvatting:

- Angelique vertelt in haar artikel over haar ervaringen rondom leesbevordering in Curaçao.

- In het artikel geeft Angelique verschillende tips over werkvormen in de klas, zoals:

- Neem de tijd om naar de ontwikkeling van elk individuele kind te blijven kijken;

- Geef kinderen het gevoel dat ze geen prestatie hoeven te leveren, maar zet hierin een goed welbevinden voorop.

Hi, Ik ben Angelique. Ik heb veel opleidingen gedaan w.b.t. kinderen en ik ben ervaringsdeskundige. Dit ga ik inzetten op Curaçao waar de hulpvraag groot is.

"Het project dat ik in Curaçao doe is .o.a. 'Boekgesprekjes met'... In het begin zullen dat vooral praatplaten zijn, om zo een grondslag te maken voor de verdere leesbevordering. Tevens gaan we buiten het lezen om actief Nederlands praten en dat is voor veel kinderen niet vanzelfsprekend. Dit is een ondersteuning voor de stichting Help de schoolkinderen van Curaçao. Een project wat later zal gaan starten is het Ronald Mac. Donald huis waar ik met de leesbevordering aan de slag ga met de kinderen, maar dan vooral met de insteek van ziek zijn, verwerking, acceptatie, want ook voor deze aspecten zijn boeken een prachtige uitkomst. Verbale expressie is vaak niet eenvoudig voor kinderen, maar vanuit een boek denkend gaat er een wereld voor ze open."

Boekentips: zo houd je leerlingen aan het lezen tijdens de kerstvakantie

- geschreven door Mirjam Mulder

Welke boeken kun je als leerkracht aan kinderen aanraden, als ze (nog) niet van lezen houden?

In deze rubriek zet Mirjam Mulder, hoofdredacteur van de Boekenkrant, een paar tips op een rijtje. Dit keer: boeken voor tijdens de kerstvakantie.

Hoe houd je kinderen aan het lezen tijdens de kerstvakantie? Ouders spelen daar natuurlijk een grote rol in, maar je kunt ze als leerkracht wat tips meegeven. Maar welke (kerst)boeken vinden kinderen nou echt leuk om te lezen? Mirjam licht vier boeken (in de leeftijdscategorie van ca. 8 t/m 12 jaar) uit met een winterse sfeer.

Chaos United staat in de kou!

Dit is de perfecte serie voor niet-lezers die dol zijn op voetbal. Chaos United van Gerard van Gemert is een graphic novel-reeks, die korte teksten combineert met striptekeningen. Een goed tussenstapje dus van een stripboek naar een leesboek! Met veel humor en simpele zinnen weet de auteur de aandacht vast te houden. In dit derde deel, Chaos United staat in de kou!, gaan Milan, Rosa, Bennie, Fatima en Prof op voetbalreis naar Spanje, maar wegens een vulkaanuitbarsting moeten ze uitwijken naar Zweden. Daar begint een winters avontuur!

Gerard van Gemert, Chaos United staat in de kou!, illustraties: Rudi Jonker, Uitgeverij Condor, 208 pagina's (€ 15,99)

De Kerstmisaurus en de lijst met stoute kinderen

Tom Fletcher is terug met een nieuw boek over de Kerstmisaurus! In deze boeken kunnen kinderen hun fantasie helemaal uitleven, door de magische winterwereld waarin de verhalen zich afspelen. Ook de speels opgemaakte pagina's, met kleinere en grotere illustraties en grafische elementen, zullen erg tot hun verbeelding spreken. In De Kerstmisaurus en de lijst met stoute kinderen heeft de Kerstmisaurus een plan om alle kinderen van de Stoute Lijst op de Lieve Lijst van de Kerstman te krijgen. Gaat hem dat lukken?

Tom Fletcher, De Kerstmisaurus 3. De Kerstmisaurus en de lijst met stoute kinderen, vertaling: Lidwien Biekmann, illustraties: Shane Devries, Uitgeverij Billy Bones, 372 pagina's (€ 19,99)

De beroemde bereninvasie van Sicilië

Tijdens de ijskoude winter, lang, lang geleden, trokken de beren uit de bergen van Sicilië de vallei in op zoek naar voedsel. Deze fabel uit 1945 van de Italiaanse auteur Dino Buzzati spreekt tot de verbeelding dankzij de frisse illustraties en personages met namen als Professor de Ambrosiis, Beer Salpeter, de Snaterkateren… Een boek met meerdere lagen dat een leven lang meekan.

Een jongen met de naam Kerstmis

Matt Haig kan schrijven, of dat nou voor volwassenen of voor kinderen is. Een jongen met de naam Kerstmis gaat alweer een paar winters mee, en is hard op weg een klassieker te worden: deze jeugdroman kun je telkens weer opnieuw lezen. In eenvoudige, spreektalige zinnen vertelt Haig het ware verhaal van de kindertijd van de Kerstman. Extra leuk: het boek is nu ook verfilmd en staat op Netflix!

Matt Haig, Een jongen met de naam Kerstmis, vertaling: Karin Pijl, Uitgeverij Moon, 256 pagina's (€ 12,50)

Samenvatting:

-Mirjam Mulder geeft in dit artikel vier boekentips om kinderen aan het lezen te houden tijdens de kersvakantie.

Over de schrijver van dit artikel:
Mirjam Mulder is hoofdredacteur van de Boekenkrant, een papieren uitgave die via boekhandels en bibliotheken wordt verspreid. De Boekenkrant bespreekt elke maand de nieuwste boeken in recensies, achtergrondartikelen of interviews met auteurs. Daarnaast is de jeugdbijlage de BKJunior helemaal gericht op kinderen. Kijk voor meer informatie op www.boekenkrant.com.

Schrijf samen met jouw klas een kerstverhaal

- geschreven door Mijke van Leersum

Voor mijn werk als vertaler lees ik veel. Na een tijdje begin je te merken dat er in elk boek vaak een bepaalde opbouw zit. Dankzij die opbouw, weet ik waar ik op moet letten. In het begin moet je vaak nog veel uitleggen aan de lezer. In het midden moet het verhaal juist lekker vlot verlopen. En aan het einde is de toon belangrijk: sluit ik het boek af met de juiste emotie? Zo gebruik ik de opbouw als een soort gebruiksaanwijzing. Nu de dagen weer langer worden, kwam de volgende vraag bij mij op: wat maakt een kerstverhaal 'kerstig'?

Als je erover nadenkt, lijken alle kerstverhalen een beetje op elkaar. Dat komt omdat een klassiek kerstverhaal altijd uit dezelfde elementen bestaat, namelijk:

1.Een hoofdpersoon met een vraag, een droom, een wens of een opdracht
2.Omstandigheden die dat lastig maken en hulp uit een onverwachte hoek
3.Een passend einde (dat mag zowel goed als best een beetje verdrietig zijn!)

Deze verhaalelementen kun je gebruiken om samen met de klas zelf een kerstverhaal te verzinnen. Je kunt er elke week een uurtje aan besteden, of er bijvoorbeeld een middag voor uittrekken.

Mijn tip zou zijn om eerst te beginnen met wat de kinderen al weten. Welke kerstverhalen kennen ze? Wat maakt dat een echt kerstverhaal? Schrijf de antwoorden op het bord tot je een paar thema's hebt.
Dan kun je uitleggen dat elk verhaal bestaat uit drie delen: een begin, een midden en een einde.

Begin

Alle begin is moeilijk. Daarom is het goed om klein te beginnen. Denk samen na over een mooie kerstwens. Of een bijzondere vraag. Denk bijvoorbeeld aan een verhaal over een meisje dat een sneeuwvlokje wil tekenen, of een jongen die ervoor wil zorgen dat niemand alleen is met kerst. Het belangrijkste is dat er een duidelijke vraag, droom, wens of opdracht is. En dat je natuurlijk begint met 'Er was eens…'

Voorbeeldzin: Er was eens een meisje dat in de kerstvakantie graag een sneeuwvlokje wilde tekenen.

Midden

Dan komt het lastigste stuk: het midden. Om tot de kern van een verhaal te komen, helpt het om veel vragen te stellen. Wat is het probleem? Wat staat de hoofdpersoon in de weg? Wat heeft de hoofdpersoon nodig? Het liefst laat je dan iets geks gebeuren. Een kerstverhaal is ten slotte niet compleet zonder een beetje magie. Denk dus aan rendieren die uit het niets verschijnen, of pratende kerstballen. Hoe vreemder, hoe beter!

Voorbeeld:
Maar telkens als ze sneeuwvlokjes ving, smolten ze in haar hand. Het meisje was erg verdrietig en ze ging op haar slaapkamer voor het raam zitten mokken. Toen bleef er opeens een sneeuwvlok tegen haar raam aan kleven.

'Dag sneeuwvlokje,' zei het meisje.
'Dag meisje,' zei het sneeuwvlokje.

Toen schrok het meisje wel even. Een pratend sneeuwvlokje?!

'Waarom kijk je zo verdrietig?' vroeg het sneeuwvlokje.

'Omdat ik geen sneeuwvlokje kan tekenen,' zei het meisje.

'Als je wilt, mag je mij wel tekenen,' zei het sneeuwvlokje. 'Maar dan heb ik wel een beetje een gekke vraag.'

Het meisje kon zich niet voorstellen dat deze dag nog gekker zou worden, dus liet ze het sneeuwvlokje maar verder praten.

Einde

Dan komt het leukste gedeelte: het einde. Ga samen op zoek naar een manier waarop het verhaal weer klopt. En een mooi einde hoeft niet altijd een goed einde te zijn. Het mag best een beetje verdrietig zijn. Vaak moeten mensen in een kerstverhaal namelijk ook iets opgeven of achterlaten. Zorg in elk geval dat je een goede slotzin vindt. Een zin waarna je het boek kan dichtslaan met een voldane zucht en een glimlach. Zo'n zin. Succes ermee!

'Wil je dan hele boze, harde rockmuziek opzetten? Mensen draaien met kerst altijd zulke lieve liedjes dat ik er gewoon helemaal van smelt! En dan kun je mij natuurlijk niet meer tekenen.'

Het meisje zocht snel een afspeellijst op met keiharde rockmuziek en pakte haar pen en papier.

'Ga je gang, ik blijf zo lang als je wilt,' zei het sneeuwvlokje.

Nadat het meisje het sneeuwvlokje had getekend, zette ze de muziek uit.

'Dankjewel, sneeuwvlokje. Dat is het liefste wat iemand ooit voor me heeft gedaan. Ik ben je voor eeuwig dankbaar,' zei het meisje, en ze liet het sneeuwvlokje de tekening zien.

Het was een prachtige tekening en het sneeuwvlokje werd helemaal warm vanbinnen.

'Zul je me nooit vergeten?' zei het sneeuwvlokje.

'Nooit,' zei het meisje. En het sneeuwvlokje smolt.

En het meisje hangt nog elke kerst haar tekening van die dag op, van het mooiste sneeuwvlokje dat ze ooit heeft gezien.

Boekentip:

Je kunt veel leren over hoe verhalen in elkaar zitten door sprookjes te lezen. Daarom tip ik deze keer een sprookjesboek, met sprookjes die je waarschijnlijk nog niet eerder hebt gehoord!
Sprookjesland is van iedereen: een verzameling winterse sprookjes geschreven door 17 Hongaarse auteurs, met prachtige illustraties.

Over de schrijver van het artikel:

Hoe vergroot je de betrokkenheid van je leerlingen tijdens het voorlezen?

- Geschreven door juf Nienke Schoonmade (@nienke_swapt)

Soms mogen wij met onze klas iets ontzettend leuks doen… namelijk een boek testen en vertellen wat we van het boek vinden! Afgelopen week las ik het prentenboek De Kerstmisaurusvan schrijver Tom Fletcher voor in de klas. Het boek gaat over de Kerstmisaurus, die heel erg graag de Kerstman wil helpen door mee te vliegen voor zijn slee. Helaas gaat dat nog niet zo gemakkelijk... De kinderen vonden het boek heel erg leuk! Het mooiste van het prentenboek vonden ze het gedeelte waarbij de Kerstmisaurus kon vliegen en dat de jongen in het boek, Willem, de Kerstmisaurus ging helpen. Het boek kreeg cijfers variërend van een 'ik geef het hele boek wel een 1000' tot 'ik geef het een driljardje' (prachtig nieuw woord!). Een echte tip voor de feestdagen dus! Ontzettend fijn dat de kinderen het boek zo leuk vonden, maar hoe zorg ik er eigenlijk voor dat ze betrokken blijven tijdens het voorlezen?

Laat de illustraties duidelijk zien

Niets is zo vervelend als het verhaal tijdens het voorlezen niet goed kunnen begrijpen. Om betrokken te blijven, is het van belang dat je de illustraties in het boek goed kunt zien. Je kunt hiervoor de illustraties van het boek dat je voorleest inscannen, zodat je deze op het digibord kunt laten zien. Hierdoor zorg je ervoor dat ook de leerlingen achterin het goed kunnen zien. Heb je hier geen tijd voor? We snappen allemaal hoe druk het is in het onderwijs! Dan kun je ook met het boek door de klas lopen en er op die manier voor zorgen dat al je leerlingen de tekeningen goed kunnen zien.

Speel met je intonatie

Tijdens het voorlezen kun je het interessanter maken door de intonatie van je stem te laten passen bij datgene wat er in het boek gebeurt. Wanneer een personage schreeuwt, praat dan zelf ook wat harder. Wanneer een personage verdrietig is, ga dan zelf ook verdrietiger praten. De betrokkenheid van je leerlingen wordt zeker groter én ze leren dat je emoties kunt verduidelijken met je stem.

Blijf niet stilstaan, maar beweeg

Wanneer je af en toe langs de leerlingen loopt, blijven ze actiever naar het verhaal luisteren. Om het extra interessant te maken, kun je uitbeelden wat het personage in het boek doet. Springt het personage bijvoorbeeld ergens af? Klim dan zelf op je bureau terwijl je voorleest en spring ervan af. Gaat het personage liggen? Ga dan zelf ook even op de grond liggen. Je leerlingen zullen actief naar je blijven luisteren en in het verhaal gezogen worden.

Zorg voor aansluiting op de beleveniswereld van de groep

Misschien wel het allerbelangrijkste: kies een boek dat past bij de belevingswereld van de kinderen. Zijn jouw leerlingen fan van draken, maar vinden ze prinsessen heel erg stom? Dan heb je een grotere kans op succes als je een boek over draken kiest! Het is ook slim om boeken te kiezen die passen bij het thema waar je aan werkt in de klas. Een kerstboek, zoals De Kerstmisaurus, werkt natuurlijk beter in december dan in mei.

Samenvatting

Zorg ervoor dat de leerlingen de afbeeldingen goed kunnen zien
Maak gebruik van intonatie in je stem
Beweeg tijdens het lezen
Sluit aan bij de belevingswereld van de leerlingen
Sluit aan bij het thema in je klas

Over de schrijver van dit artikel:

Nienke Schoonmade werkt als leerkracht en orthopedagoge in het speciaal basisonderwijs. In haar middenbouwgroep leest ze veel voor en test ze met haar leerlingen vaak nieuwe boeken. Op haar Instagram (@nienke_swapt) en TikTok (@nienke_swapt) vertelt ze over haar werk als leerkracht en geeft ze veel boekentips. De review van De Kerstmisaurus is te vinden via deze link: https://www.instagram.com/p/CW3H3QNtKJe/?utm_medium=copy_link

Maak plaats voor Geronimo Stilton & Het leven van een loser!

- geschreven door Saar Breimer

Urenlang wegdromen bij mooie boeken, ademloos verdwalen in verhalen over andere werelden, plaatsen en mensen, de tijd vergeten en doorlezen terwijl je allang moet gaan slapen… dat is de magie van lezen. De boeken van Geronimo Stilton, Dagboek van een muts en Het leven van een loser zijn voor jou als leerkracht misschien niet het eerste waar je zelf aan denkt bij deze magie. Maar maakt het uit dat die boeken er anders uit zien dan je voor ogen had of dan de boeken die je zelf vroeger gelezen hebt?

Wereldliteratuur
De boeken van Geronimo Stilton zitten vol woordgrapjes en zijn met veel vaart geschreven. De tekst is in verschillende lettertypes opgezet en bevat veel illustraties. Muis Geronimo en zijn vrienden Thea, Klem en Benjamin beleven allerlei avonturen waarbij menig klassieker uit de wereldliteratuur voorbijkomt. In korte tekstblokjes tussendoor vind je informatie over het land of tijdperk waar het verhaal over gaat, feiten die waarschijnlijk beter blijven hangen als je ze verpakt in een avontuur leest dan in een droog geschiedenisboek. Knipogen naar verschillende mythen en sagen en verwijzingen naar kunst; de serie staat er vol mee. Op het eerste gezicht heeft de serie weinig om het lijf, maar het tegendeel kan worden bewezen.

Net als de Geronimo Stilton-boeken lijken de boeken van Het leven van een loser en De Waanzinnige Boomhut luchtig om te lezen. Maar ze leren de lezer juist op een speelse manier iets bij over de combinatie van tekst en beeld, hoe je iets in woorden kunt vangen én hoe je in beeld kunt brengen hoe dat samenspel werkt. Ze zijn humoristisch en geven ruimte voor eigen keuze. Bovendien weet iedereen hoe heerlijk het voelt om een boek helemaal uit te lezen – juist als je wat minder graag leest is het een regelrechte overwinning als je een boek van begin tot einde hebt uitgelezen in plaats van net gedaan alsof. Dat smaakt naar meer. En als je dan alle delen uit de serie van Dagboek van een muts gelezen hebt, kijk je vanzelf wat er nog meer op die plank staat.

Mythologie
Ook het lezen van stripboeken helpt enorm bij het vergroten van leesplezier én bij het vergroten van de woordenschat. De tekst wordt ondersteund door plaatjes waardoor je woorden die je misschien nog niet kent kunt herleiden. Voor het leren van een vreemde taal of voor het verbeteren van de Nederlandse taal is het lezen van stripboeken perfect. Daarnaast leer je in sommige stripboeken ongemerkt veel over andere tijdperken en plaatsen. Denk aan Asterix en Obelix (ook hier weer veel woordgrapjes!) en aan Suske en Wiske: ook in deze boeken leer je tegelijkertijd van alles over andere tijden en gebeurtenissen in de geschiedenis.

Er verschijnen de laatste jaren steeds meer nieuwe stripboeken voor wat jongere lezers. De stripboeken van Hilda zijn gebaseerd op Japanse mythen en Noorse volksverhalen en nemen de lezer mee naar een geweldige nieuwe oorden, dicht bij de natuur. Met de verhalen van Astrid IJskoud verdwaal je in andere werelden door de mooie retro-illustraties en het is nog spannend ook.

Op de scholen waar Leesvink meehelpt met het op orde houden van de bibliotheek, pleit ik er dan ook altijd voor dat er ook genoeg van dit soort titels in de kasten staan. Want lezen is ontzettend leuk en helemaal als je de boeken vindt die ieder individueel kind passen.

Samenvatting:

Lezen is ontzettend leuk, vooral als je een boek vindt dat bij jouw leerling past (en niet bij de leerkracht).
In het artikel wordt aan de hand van titels als Geronimo Stilton, Het leven van een loser en Asterix en Obelix een voorbeeld gegeven waarom elk genre passend kan zijn voor een individuele leerling en daarbij het leesplezier en de magie van lezen kan versterken.
Extra leestips voor leerlingen tijdens de feestdagen zijn volgens Saar:
- De serie Hilda
- De serie Astrid IJskoud

Een kind dat met plezier een boek uitzoekt in de schoolbibliotheek maakt Saars dag goed!

Diversiteit en representatie: bekend maakt bemind

-geschreven door Marthe van Voorst van Beest

Als kinderen opgroeien, ontdekken ze door te kijken, te horen en te voelen hoe de wereld werkt. Ze zijn nieuwsgierig en dat is een belangrijke bron voor leesmotivatie: kinderen willen fantaseren over nieuwe werelden en daarvan leren[1]. De lessen die ze meekrijgen van hun ouders, leerkrachten en andere opvoeders vormen de puzzelstukjes die samen hun wereldbeeld vormen. Ook de boeken die kinderen lezen dragen daaraan bij.

Herkenning en eenzijdigheid

Een deel van wat lezen leuk maakt, is dat je jezelf herkent in de hoofdpersoon. Je staat in iemands schoenen en beleeft de avonturen met de hoofdpersoon mee. Maar voor heel veel kinderen zijn er nauwelijks boeken te vinden waar zij zichzelf in kunnen herkennen. Als je als wit Nederlands kind met het traditionele vader-moeder-gezin zoekt naar een herkenbare hoofdpersoon, heb je zo een boek gevonden. Maar dat is anders als je een andere huidskleur hebt, als je twee vaders of twee moeders hebt, met een beperking leeft, of als je om een andere reden niet helemaal hoort bij de meerderheid. Niet alleen voor het leesplezier zelf is dit een probleem, maar ook voor de gehele ontwikkeling van een kind. Erbij horen is een gevoel dat alle mensen nodig hebben, voor kinderen geldt dat misschien wel nog meer dan voor volwassenen.

Gebrek aan representatie en diversiteit in kinderboeken kan ook gevolgen hebben voor kinderen die wel volledig bij de meerderheid horen. Zij lezen namelijk ook alleen maar over kinderen zoals zijzelf. Dat vinden ze dan 'normaal'. Maar wat kinderen juist ook graag willen, is over nieuwe dingen lezen. Dat wat ze normaal vinden, kennen ze al. Als je de nieuwsgierigheid wil voeden, heb je diversiteit nodig.

Blootstelling en positief contact

Dan is er nog een andere reden om diverse en representatieve kinderboeken ook aan te bieden aan kinderen die zich wel kunnen herkennen in de meeste boeken. Die reden heeft te maken met het in de kiem smoren van vooroordelen en discriminatie. Door kinderen al vroeg bloot te stellen (exposure) aan de diversiteit van onze samenleving, leren ze dit kennen en begrijpen. Het is het tegenovergestelde van 'onbekend maakt onbemind'. Naast blootstelling aan diversiteit is ook het ervaren van positief contact belangrijk. Warm en fijn contact met iemand die uit een andere 'sociale groep' komt, maakt dat je vooroordelen verminderen naar allerlei sociale groepen: dus ook andere groepen dan waar die betreffende persoon bij hoorde! Dit hoeft niet per se direct contact te zijn. Als je leest over een personage dat positief contact heeft met een andere sociale groep dan waar het personage zelf toebehoort en als je je als lezer inleeft in dat personage, treedt dit effect ook al op. Kinderen willen nieuwe dingen leren uit boeken die ze lezen en uit kinderboeken kunnen ze ontzettend veel leren over hoe mooi en divers de wereld is.

Wat kunnen we hieruit halen?

Dit alles laat zien dat je als leerkracht kinderen kunt ondersteunen in hun ontwikkeling, door nieuwe, inspirerende kinderboeken aan te bieden waarin diversiteit en representatie een plek krijgen. Daarnaast maak je lezen aantrekkelijker voor kinderen die zich vaak niet kunnen identificeren met hoofdpersonen, door boeken aan te bieden waarin diversiteit een rol speelt. Ga dus op zoek naar kinderboeken waarin je diversiteit terugziet: in de illustraties of in het verhaal. En geef bijvoorbeeld tijdens de feestdagen een mooi boek cadeau! Op de website van Kinderboekkompas vind je veel verschillende soorten kinderboeken, die élk kind aan kunnen spreken.

Ga ook het gesprek aan met je leerlingen. Wees niet bang om vooroordelen te benoemen en bespreken. Vraag kinderen hoe zij naar diversiteit kijken en laat zo nodig zien waarom vooroordelen niet 'de waarheid' zijn.

In kinderboeken is een gebrek aan representatie en diversiteit. Kinderen willen zichzelf herkennen in een boek en ze willen nieuwe ervaringen opdoen. Ze willen rolmodellen en goede voorbeelden, om te ontwikkelen en op te groeien.
Zoek dus naar kinderboeken waarin diversiteit een rol speelt en waarin er positief contact tussen verschillende sociale groepen is.
Kinderboekkompas verzamelt dit soort boeken en beoordeelt ze, neem dus vooral een kijkje op de website bij het domein 'Diversiteit'!
Geef deze feestdagen een boek cadeau zoals Bahar Bizar, Marie Boe – Het spook van Villa Donkerhout of Smaakspoken!

[1] DUO Onderwijsonderzoek (2017). De leesmotivatie van Nederlandse kinderen en jongeren. Amsterdam: Stichting Lezen

Wie zijn wij?

Wij zijn BILLY BONES, een eigentijdse en vernieuwende kinderboekenuitgeverij voor kinderen tussen de 7 en 12 jaar. Lef, humor, stoer, uitdagend, vernieuwend, leesplezier en avontuur zijn kernwoorden waar BILLY BONES zich aan verbindt.

Brochure

Bekijk hier onze najaarsbrochure!